معرفی دستگاه درماتوسکوپ، بررسی کاربرد و نحوه ی عملکرد آن در مجله پزشکی طب تولید

مقدمه

درماتوسکوپ به زبان ساده ابزاری برای معاینه پوست است که گاهی برای بررسی مو و ناخن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با تابش نور به سطح پوست و بزرگنمایی چندین برابری امکان مشاهده و معاینه هرگونه ضایعه پوستی را برای پزشک فراهم می‌کند. از این دستگاه برای تشخیص انواع ضایعات و بیماری‌های پوستی مثل ملانوم، عارضه‌های غیر سرطانی، زگیل و حتی دفع شپش و حشرات ریز استفاده می‌شود. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا تمام جزئیات مربوط به این دستگاه اعم از کاربردها، انواع مدل‌های موجود در بازار، نحوه کارکرد و در نهایت قیمت و خرید درماتوسکوپ را بررسی کنیم.

درماتوسکوپ چیست و چه کاربردی دارد؟

درماتوسکوپ نوعی دستگاه تصویربرداری دستی است که از آن به منظور بررسی پوست، مو یا ناخن بیمار استفاده می‌شود. این دستگاه از پرکاربردترین ابزارهای تشخیصی برای پزشکان به شمار می‌رود؛ چرا که نسبت به معاینات ساده جزئیات بیشتری را نشان می‌دهد.

متخصص پوست با تکنیک تابش نور بر روی سطح پوست و بزرگنمایی تصویر پوست بیمار را به دقت مورد بررسی و معاینه قرار می‌دهند تا مشکلات آن را تشخیص دهند. در واقع کمک می‌کند جزئیات لایه بیرونی پوست که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست به خوبی بررسی شود.

در نهایت از آنجا که این دستگاه می‌تواند دید پزشک را نسبت به وضعیت سلامت پوست تغییر دهد، ابزار موثری برای تشخیص بیماری‌های پوستی مثل ملانوم شناخته می‌شود. در یک بررسی در سال 2018 محققان دریافتند که اگر در تشخیص ملانوم از این وسیله استفاده شود، نتیجه به دست آمده قابل‌ اعتمادتر و موثرتر از معاینه ساده ضایعه پوستی خواهد بود.

همچنین بررسی دیگری در سال 2019 نشان داد که درموسکوپی، روشی که در آن از این دستگاه استفاده می‌شود می‌تواند تا حد زیادی در تشخیص ضایعات پوستی سرطانی و غیرسرطانی مؤثر باشد.

درماتوسکوپ از بخش‌هایی تشکیل شده است؟

ساختار این دستگاه از یک منبع نور و یک ذره‌بین تشکیل می‌شود و تقریبا شبیه یک ذره بین عمل می‌کند.

•        ذره‌بین: دستگاه‌های قدیمی این قابلیت را دارند تا نمای پوست را 10 برابر بزرگ‌تر کنند. البته درماتوسکوپ‌های ویدئویی از دقت بالاتری برخوردار هستند و حدود 70 الی 100 برابر قابلیت بزرگنمایی دارند.
•        نور: منبع نوری که در این دستگاه تعبیه می‌شود، با روشن کردن سطح پوست این امکان را برای پزشک فراهم می‌کند تا ضایعات پوستی را با بالاترین دقت معاینه کند.
•        عکس‌ها: یکی از قابلیت‌های خوب این دستگاه قابلیت عکس‌برداری است.یک عدد لامپ با نور هالوژن در این دستگاه تعبیه شده که با بازتاب نور از سطح پوست عکس می‌گیرد و پزشک می‌تواند در مراحل بعدی تشخیص یا درمان از این تصاویر استفاده کند.

درماتوسکوپ چطور کار می‌کند؟

در تمام دستگاه‌های درماتوسکوپ لامپی با نور هالوژن تعبیه می‌شود که اساس کارکرد این ابزار به عنوان یک وسیله تشخیصی کارآمد و باکیفیت است. این نور به سطح پوست تابیده می‌شود و در اثر این تابش تصویر شفاف و با کیفیت عالی از پوست به دست می‌آید. در دستگاه‌های دیجیتال این تصاویر به کمک دوربین‌هایی ثبت می‌شوند تا بعدها بتوان از آن‌ها استفاده کرد. در نمونه‌های دستی با اسکنرهای مخصوص باید از ضایعه تصویر تهیه شود. یکی از ویژگی‌های این دستگاه معاینه‌گر پوست، کاربرد آن به عنوان بزرگ‌کننده تصویر است. ذره‌بین موجود در این دستگاه می‌تواند تا بیش از 10 برابر بزرگنمایی داشته باشد.

در طول جلسه درماتوسکوپی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

درماتوسکوپی به معنی استفاده از این ابزار برای معاینه پوست افراد است. در این روش پزشک ابتدا مقداری ژل، الکل یا آب را روی پوست فرد می‌مالد. در مرحله بعد پزشک معمولاً چراغ دستگاه را روشن می‌کند و لنز را روی بخشی از پوست که مورد معاینه قرار گرفته نگه می‌دارد. شخص در تماس با دستگاه اذیت نمی‌شود و کوچک‌ترین دردی احساس نخواهد کرد. گاهی اوقات بسته به تماسی یا غیر تماسی بودن دستگاه، پزشک آن را به آرامی روی پوست فرد قرار می‌دهد. همانطور که بخش قبل گفتیم این دستگاه نور و بزرگنمایی لازم برای معاینه ضایعه را فراهم می‌کند. همچنین ممکن است پزشک از ناحیه مورد نظر عکس بگیرد.

اقدامات لازم بعد از درماتوسکوپی کدام‌اند؟

پزشک ممکن است پس از جلسه معاینه اقدامات زیر را انجام دهد:

•        برداشتن ضایعه: ممکن است پزشک تصمیم بگیرد ضایعه را تحت روش بیوپسی بردارد.
•        نظارت بر ضایعه: ممکن است پزشک تصمیم بگیرد منتظر بماند و تغییرات ضایعه را کنترل کنند. احتمال دارد از بیمار بخواهد مجدداً 3 ماه بعد برای معاینه رجوع کند.
•        اطمینان خاطر: اگر ضایعه بی‌ضرر و خوشخیم باشد، پزشک به فرد اطمینان می‌دهد که جای نگرانی نیست. شاید توصیه کند تغییرات ضایعه را در خانه تحت کنترل داشته باشد.

درماتوسکوپ چه چیزهایی را می‌تواند ببیند؟

قابلیت بزرگنمایی دستگاه لایه‌های بیرونی پوست را چند برابر بزرگ‌تر نشان می‌دهند تا  پزشکان بتوانند هرگونه آثاری از رنگ، الگو یا شکل خاصی در ناحیه پوستی را به دقت ببینند و بیماری‌های مختلف پوستی را به راحتی تشخیص دهند. اما برای تشخیص کدام مشکلات پوستی پزشک به سراغ این دستگاه می‌رود؟ 

تشخیص ضایعات پوستی با درماتوسکوپ

یکی از برجسته‌ترین کاربردهای این ابزار تشخیص ضایعات سرطانی و حتی ناهنجاری‌های مستعد سرطان است نظیر ملانوما، ملانوم ندولار، کارسینوم سلول بازال، بیماری بوون و کارسینوم سلول مرکل است.

تشخیص آلوپسی با درماتوسکوپ

طبق یکی از مطالعات تحقیقاتی که در سال 2020 انجام شد پزشکان می‌توانند از این دستگاه برای معاینه پوست سر بیماران مبتلا به آلوپسی آره آتا و دیگر انواع ریزش مو استفاده کنند و به دنبال مواردی مثل نقاط سیاه رنگ کف سر، موی شبیه علامت تعجب، موهای آسیب‌دیده، نقاط زرد رنگ و موی کوتاه خوشه‌ای استفاده کنند.

تشخیص لک و پیس یا «ویتیلیگو»

متخصص پوست می‌تواند از این وسیله کاربردی برای معاینه افراد مبتلا به ویتیلیگو نیز استفاده کند.الگوها و رنگ‌های خاصی در ضایعات ناشی از ویتیلیگو به خوبی نشان می‌دهد که آیا وضعیت فرد پایدار است یا مشکل او در حال پیشرفت است.

تشخیص زگیل

همانطور که گفتیم کاربردهای این دستگاه معاینه‌گر صرفاً محدود به تشخیص تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی نیست و می‌توان از آن برای معاینه ضایعات غیر سرطانی مثل زگیل و درماتوفیبروم هم استفاده کرد.

تشخیص شپش عانه و گال

مشکلات دیگری مثل ریزش مو، گال، شپش عانه یا ملاسما که اصلاً ربطی به ضایعات ندارند هم با این دستگاه قابل بررسی و معاینه هستند.برای تشخیص این مشکلات معمولا پزشک پوست را با مرکب هندی رنگ کرده و سپس از این دستگاه برای تشخیص عارضه استفاده می‌کند. در ضمن قابلیت بزرگنمایی درماتوسکوپ امکان تشخیص سریع حشرات ریز مثل شپش را فراهم می‌کند.

چه عواملی بر دقت درماتوسکوپ تاثیر می‌گذارند؟

هرچند این دستگاه عصای دست پزشک است و هر چیزی که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست را به خوبی با جزئیات کامل نمایش می‌دهد، اما برخی از عوامل می‌توانند بر دقت این دستگاه تأثیر بگذارند:

•        پوست کثیف: پزشک باید قبل از تماس دستگاه با پوست بیمار روی پوست یا مو را با الکل کاملا تمیز کند. در غیر این صورت نتایج به دست آمده با توجه به آثار آرایش و ضد آفتاب، رنگ مو و حنا یا حتی گرد و خاک قابل اعتماد نخواهد بود.
•        رنگ پوست تیره‌تر: تشخیص برخی از بیماری‌ها در افرادی که رنگ پوست روشن‌تری دارند، آسان‌تر است. می‌پرسید چرا؟ چون معمولا پزشک حین معاینه پوست به دنبال اثری از رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای، خاکستری و آبی است و این رنگ‌ها در پوست‌های تیره‌تر به وضوح نمایش داده نمی‌شوند.
•        انواع مختلف دستگاه: امکانات تابش نور برخی از درماتوسکوپ‌ها به شیوه متفاوتی عمل می‌کنند؛ یا رنگ نوری که ساطع می‌کنند نسبت به سایرین متفاوت است. به همین خاطر بسته به نوع دستگاه نتیجه به دست آمده می‌تواند متفاوت باشد.

چه نوع درماتوسکوپ‌هایی در بازار وجود دارد؟

این معاینه‌گر با کیفیت‌های مختلف در بازار وجود دارد که با کیفیت‌ترین آن‌ها تصاویر بسیار واضح‌تری نسبت به نمونه‌های با کیفیت پایین‌تر ارائه می‌دهند و در مراکز تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

•        درماتوسکوپ دستی: این مدل یک دستگاه دستی ساده با منبع نور داخلی است و مي‌تواند تصاویر را حدود 10 تا 20 برابر بزرگنمایی کنند. این مدل به مانیتور وصل نمی شوند.
•        درماتوسکوپ متصل به دوربین: این دستگاه امکان عکس برداری از پوست را فراهم می‌کند.
•        درماتوسکوپ متصل به مانیتور: این مدل امکان نمایش تصاویر، ویدئو و مشاهده همزمان پزشکان و بیماران را در طول معاینه فراهم می‌کند.

قیمت دستگاه درماتوسکوپ

یکی از مهم‌ترین مسائل در مرحله انتخاب، قیمت درماتوسکوپ مورد نظر است. هنگام خرید درماتوسکوپ باید توجه داشت که این دستگاه توسط شرکت‌های مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شود؛ از این جهت ممکن است نمونه‌های مختلف با امکانات بیشتر یا کمتر، تماسی یا غیرتماسی بودن دستگاه، کشور سازنده، مدت زمان گارانتی و موارد دیگر قیمت‌های متفاوتی داشته باشند. به طور کلی قیمت این دستگاه در بازار از حدود 5 میلیون تومان برای دستگاه‌های ابتدایی‌تر شروع می‌شود و برخی از مدل‌های پیشرفته‌تر تا 20 میلیون‌ تومان به فروش می‌رسند.

خرید دستگاه درماتوسکوپ

قبل از خرید درماتوسکوپ و در مرحله انتخاب باید مواردی از قبیل لنزهای دستگاه‌، لامپ، کانکتورها و نرم افزارهای مربوطه را بررسی کنید. در مورد قابلیت نورپردازي ال ای دی دستگاه انتخابی تحقیق کنید و قدرت بزرگنمایی آن را در قطر زمینه تصویر مورد بررسی قرار دهید. ترجیحاً به سراغ دستگاه‌هایی بروید که لامپ ال ایی دی آن‌ها دوام و طول عمر بیشتری دارند، قیمت آن‌ها مناسب‌تر و شرکت سازنده دستگاه خوشنام‌تر است.