چگونه بدون مراجعه به مراکز درمانی زخم را پانسمان کنیم

طب تولید-خیلی اوقات زخم‌هایی در بدن ایجاد می‌شود که آنقدر عمیق نیستند که نیاز به مراجعه به مراکز درمانی وجود داشته باشد یا امکان مراجعه به این مراکز وجود ندارد. پس در این مواقع باید چه کرد؟ در این مطلب روش پانسمان خانگی را آموزش می‌دهیم.

از آنجا که جراحت سطح پوست و ایجاد زخم باز که باعث نمایان شدن قسمت‌های زیرین پوست یا خون‌ریزی و ... می‌شوند به سرعت عفونی می‌شوند و میکروب‌ها می‌توانند وارد بخش‌های دیگر بدن شوند باید تمام زخم را به سرعت و به درستی ضد عفونی کرد و پوشاند.

پوشاندن صحیح زخم باعث کنترل خونریزی، جلوگیری از آلودگی و جذب خون و ترشحات زخم می‌شود و موجب التیام می‌شود. زخم‌های باز انواع مختلفی دارند و تشخیص نوع زخم در ارائه کمک‌های اولیه مهم است.

انواع زخم را بشناسیم

خراشیدگی یا ساییدگی : عامل این زخم خراشیدگی لایه رویی پوست است. این نوع زخم چون بیشتر به اعصاب آسیب می‌زنند خونریزی شدید ندارند اما زخم دردناک است و سوزش شدید دارد.

راهکار: چنانچه جسم خارجی به طور سطحی در پوست فرورفته است، موچین را روی حرارت شعله آتش ضد عفونی کنید و سعی کنید با آرامش و دقت جسم خارجی را بیرون بکشید. سپس زخم را به آرامی با آب و صابون بشویید و آن را با بتادین، ضدعفونی و پانسمان کنید.

بریدگی: در این نوع زخم پوست یا لایه‌های زیرتر آن بر اثر کشیده شدن جسمی برنده مثل چاقو، تیغ، کاتر ، کاغذ و ... مجروح می‌شود. این زخم، سوزش زیادی داشته و شدت خونریزی در این نوع زخم، بسته به عمق بریدگی، محل و اندازه زخم متفاوت است.

راهکار: اگر بریدگی عمیق و شدید است و خونریزی زیاد دارد ابتدا آرامش خودتان را حفظ کنید ، دراز بکشید و بقایایی مانند چوب یا علف را از روی زخم بردارید. یادتان باشد زخم بزرگ را تمیز نکنید.

اولین قدم در بند آوردن خونریزی این است که زخم یا بریدگی را با فشار دست محکم نگه داشته و آن عضو زخمی را در صورت امکان بالاتر از قلب خود قرار دهید. می‌توانید این کار را با استفاده از یک پارچه تمیز و یا گاز استریل انجام دهید. اگر در شرایطی هستید که پارچه تمیز در دسترس نیست،‌ می‌توانید از هر پارچه‌ای که در دسترس است، حتی اگر تمیز نباشد، برای ایجاد فشار و کمپرس استفاده کنید.

در صورت نشت خون به پارچه یا گاز، به هیچ عنوان کمپرس را برندارید، زیرا این کار ممکن است مانع از تشکیل لخته خون و تشدید مجدد خونریزی شود. برای جلوگیری از نشت خونریزی،‌ از گاز یا پارچه دیگری بر روی کمپرس قبلی استفاده کرده و به فشار خود بر ناحیه آسیب دیده ادامه دهید.

نگه داشتن و وارد کردن فشار را ابتدا به مدت 5 تا 10 دقیقه انجام دهید و اگر خونریزی متوقف نشد، این کار را تا پنج دقیقه دیگر ادامه دهید و در صورت متوقف نشدن خونریزی حتما با پزشک تماس بگیرید. پس از بند آمدن خونریزی بهتر است ناحیه آسیب دیده را به آرامی با آب گرم و صابون شستشو داده و برای تمیز کردن آن از پراکسید هیدروژن و یا ید استفاده نکنید، زیرا ممکن است به بافت آسیب برساند.

استفاده از کمپرس یخ بر روی خونریزی، به ویژه در دهان، یک درمان خانگی برای جلوگیری از خونریزی است. یخ به کاهش تورم کمک کرده و زمان خونریزی را کاهش می‌دهد. برای این کار یخ را در گاز یا پارچه‌ای تمیز پیچیده و مستقیماً روی زخم قرار ندهید. در صورتی که درجه حرارت بدن بیشتر یا کمتر از حد طبیعی است، هرگز برای جلوگیری از خونریزی از یخ استفاده نکنید.

یک روش درمانی معروف برای جلوگیری از خونریزی مخصوصا برای زخم‌های دهانی و چشم، استفاده از چای کیسه‌ای مرطوب در ناحیه آسیب دیده است. تانن، ماده شیمیایی موجود در چای که طعم تلخ به آن می‌دهد، باعث انعقاد خون می‌شود.چای سبز بهترین نوع چای برای انعقاد خون است و افرادی که از گاز آغشته به عصاره چای سبز بر روی دندان خونی استفاده کردند، خونریزی و ترشح کمتری داشتند. بهتر است کمپرس چای را محکم اما آرام گاز گرفته و یا آن را به مدت 30 دقیقه یا بیشتر در دهان خود نگه دارید.

برای خونریزی روی سطح پوست وازلین که ترکیبی از روغن و موم و برای محافظت از پوست است، به عنوان یک داروی خانگی برای جلوگیری از خونریزی‌ها و بریدگی‌های کم عمق استفاده می‌شود. البته بهتر است قبل از استفاده از آن پوست را خشک و زخم را تمیز کنید تا بعد از قطع خونریزی، وازلین بر روی زخم باقی نماند.

اگر زخم نیست با بتادین یا الکل ضد عفونی و با باند پانسمان یا پارچه تمیز پانسمان کنید.

پاره‌شدگی: زخمی است عمیق که دارای لبه‌های ناصاف بوده و در اثر اجسام تیزی مانند شیشه یا چاقو و هر جسم تیز و برنده ایجاد می‌شود. در این جراحت، بافت‌های زیرین پوست آسیب دیده و احتمال خونریزی شدید زیاد است.

راهکار: اگر خونریزی عمیق است به همان روشی که برای بریدگی گفتیم آن را کنترل کنید و در غیر این صورت زخم را به آرامی ضد عفونی و پانسمان کنید.

کنده‌شدگی: زخمی است که قسمتی از پوست یا عضله از بدن جدا یا آویخته شود.

راهکار: سطح زخم را تمیز و جلوی خونریزی را بگیرید. اگر قسمتی از پوست یا عضله آویزان شده آن را در محل اولیه خود قرار دهید و روی آن را ببندید و بلافاصله مصدوم را به مرکز درمانی برسانید.

سوراخ‌شدگی: زخمی عمیق که در اثر وارد شدن یک جسم نوک تیز مثل میخ ایجاد می‌شود. این جراحت همیشه باعث خونریزی شدید نمی‌شود، ولی در سوراخ‌شدگی‌های شکم و قفسه سینه ،احتمال خونریزی‌های شدید و مرگ زیاد است.

راهکار: ابتدا اجازه دهید چند لحظه‌ای خونریزی جریان یابد تا میکروب‌های داخل زخم به همراه خون خارج شوند. محل زخم را ضدعفونی کنید و در صورتی که جسم خارجی در آن فرورفته است، آن را خارج نکنید، چرا که با خروج جسم بر شدت خونریزی افزوده می‌شود. بنابراین جسم را با باند پانسمان ثابت کنید و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. اگر امکان مراجعه به بیمارستان را ندارید جسم را با وسیله‌ای مثل موچین، قیچی یا دست ضدعفونی و تمیز شده در آورید و به سرعت اقدام به کنترل خونریزی کنید.

قطع عضو: این شدیدترین نوع زخم‌های خونریزی دهنده است و بسیار خطرناک است.

راهکار: خونریزی را با وارد کردن فشار مستقیم و بالا نگه داشتن عضو متوقف کنید. برای مراقبت از عضو قطع شده، آن را در یک گاز استریل یا دستمال تمیز بپیچانید و بعد درون یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و سر آن را محکم گره بزنید. سپس کیسه حاوی عضو قطع شده را داخل یک کیسه یخ قرار دهید. کیسه حامل عضو و مصدوم را به سرعت به مراکز درمانی انتقال دهید.

این نکات را درباره پانسمان زخم فراموش نکنید:

۱ـ با گاز استریل یا دستمال تمیز، خونریزی را به وسیله فشار دادن کنترل کنید. مهم‌ترین مسئله کنترل خونریزی است.

۲ـ اطراف زخم را با پنبه آغشته به محلول ضدعفونی‌کننده از داخل به خارج تمیز کنید. عکس آن، حرکت رفت و برگشت پنبه روی زخم، موجب می‌شود که آلودگی اطراف زخم به داخل آن نفوذ و زخم را عفونی کند.

۳ـ پس از استریل کامل زخم، گاز استریل روی زخم بگذارید، به طوری که روی زخم و اطراف آن را کاملا بپوشاند. پانسمان را دقیقا روی زخم قرار دهید و هرگز آن را جابه‌جا نکنید. در صورت جابه‌جا شدن پانسمان آن را عوض کنید. حرکت پانسمان می‌تواند میکروب‌های سطح پوست را به سمت زخم هدایت کند.

۴ـ در صورتی که خون به پانسمان نفوذ کرد، هرگز پوشش روی زخم را برندارید. برای بند آوردن خونریزی، گاز یا دستمال بیشتری روی پوشش قبلی زخم قرار دهید.

۵ـ گاز استریل را در ۴ طرف با چسب روی پوست ثابت و سپس بانداژ کنید.

۶-بتادین با نام (پوویدون آیوداین)‌ یک محلول میکروب‌کش قوی بوده و می‌تواند تمام انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها را نابود سازد. نکته بسیار مهم آن که این محلول تا زمانی که روی پوست خشک نشود، هیچ اثری ندارد.

۷-از نفوذ بتادین به داخل زخم باز خودداری کنید. املاح ید داخل آن ممکن است موجب حساسیت شود.

۸-برای پوشاندن زخم از پنبه استفاده نکنید، چرا که معمولا پنبه‌ها غیراستریل هستند.

۹-بدون نظر پزشک از پماد آنتی‌بیوتیک استفاده نکنید، چراکه پماد جلوی خون‌گیری بافت اطراف زخم را گرفته و ترمیم را به تعویق می‌اندازد.

۱۰در صورتی که زخم عمیق، خونریزی شدید و دو لبه زخم به‌هم نمی‌رسند، زخم باید بخیه بخورد.

۱۱-تعویض پانسمان را هر روز و اگر مرطوب یا کثیف شد، زودتر انجام دهید.

۱۲-اگر محلول ضدعفونی‌کننده در دسترس نبود، برای تمیزکردن زخم از آب و صابون استفاده کنید.

۱۳-عسل، ماده مناسبی برای بهبود و پانسمان زخم‌ها است.

خرید وسایل مراقبت از زخم