بررسی تجهیزات سونوگرافی و کاربرد هر یک از آنها

تجهیزات سونوگرافی

سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری است که استفاده از آن تحول زیادی در علم تصویربرداری ایجاد کرده است. این روش به‌ویژه برای مادران باردار بسیار مناسب است تا با خیال راحت شرایط جنین را زیر نظر داشته باشند. این فناوری در کنار خود تجهیزات زیادی هم دارد که بررسی آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. به همین دلیل در این مقاله تجهیزات سونوگرافی به طور کامل بررسی می‌شوند.

این بررسی شامل معرفی و انواع هرکدام از تجهیزات است و توضیح می‌دهیم که هر مورد برای چه نوع استفاده‌ای مناسب است. همچنین مزایا و معایب هرکدام از انواع تجهیزات بررسی می‌شوند تا دید بهتری نسبت به آن‌ها داشته باشید. علاوه براین، نکاتی هم درباره تهیه این تجهیزات وجود دارد تا بتوانید محصول باکیفیت‌تری تهیه کنید. در این مطلب این نکات هم به طور کامل پوشش داده شده تا یک راهنمای کامل در اختیار داشته باشید. تا انتها این مطلب را دنبال کنید تا بیشتر درباره سونوگرافی بدانید.

چرا سونوگرافی

در علم پزشکی روش‌های مختلفی برای تصویربرداری از قسمت‌های داخلی بدن وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها استفاده منحصربه‌فرد خود را دارند. به‌این‌ترتیب در هر شرایط پزشک تصمیم می‌گیرد که باید از کدام روش برای تصویربرداری استفاده شود تا تشخیص بهتری داشته باشید.

سونوگرافی به‌عنوان یکی از روش‌های نوآورانه و بی‌خطر برای تصویربرداری است که از زمان تجاری‌سازی تجهیزات آن کمک زیادی به علم پزشکی و بیماران کرده است. در این روش به‌جای آنکه از پرتوهای خطرناکی مانند اشعه ایکس استفاده شود، امواج فراصورت به کار گرفته می‌شود. این امواج فرکانس بسیار بالایی دارند و سیستم شنوایی انسان آن را تشخیص نمی‌دهد. همین موضوع باعث شده تا سونوگرافی کابردهای بسیاری پیدا کند.

مزیت‌های این روش تنها محدود به عدم استفاده از امواج نیست. تصویربرداری با این روش باعث می‌شود تا در همان لحظه خروجی وجود داشته باشد و زمان لازم برای چاپ عکس کم می‌شود. علاوه بر این، نیازی به جراحی، برش و ... در این روش نیست که یکی دیگر از مزیت‌های آن محسوب می‌شود.

تجهیزات در این روش ساده‌تر از روش‌های دیگر است و برای حمل‌ونقل آن‌ها دردسر کمتری وجود دارد. در حال حاضر استفاده از این روش تصویربرداری برای تشخیص بیماری‌های زنان و زایمان، مغز و اعصاب، چشم و قلب رشد کرده است.

معرفی تجهیزات سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که برخی از آن‌ها مانند پروب همراه دستگاه است و برخی دیگر ممکن است در شرایط خاص نیاز باشد. در این مطلب بیشتر تمرکز را روی تجهیزات سونوگرافی عمومی می‌گذاریم یعنی تجهیزاتی که معمولاً در همه شرایط در کنار دستگاه استفاده می‌شوند. این دستگاه بخش‌های مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

•        مانیتور یا صفحه‌نمایش که برای نمایش اطلاعات و تصاویر استفاده می‌شود.
•        پاور یا منبع تغذیه که برق موردنیاز دستگاه را فراهم می‌کند.
•        پروب یا مبدل که امواج فراصوتی از طریق آن وارد بخش‌های داخلی بدن می‌شود. انواع مختلفی از پروب وجود دارد که شامل خمیده، محدب، تخت، داخل رحمی و آرایه فازی است. هر کدام از این پروب‌ها استفاده خاص خود را دارند.
•        پرینتر که اطلاعات را به‌صورت تصویر یا گزارش چاپ می‌کند.

بررسی انواع پروب

همان‌طور که گفته شد بر اساس نوع استفاده یک نوع پروب مناسب است. سه مدل از پرکاربردترین انواع پروب شامل موارد زیر است:

•        پروب تخت: از این نوع پروب برای تصویربرداری از لایه‌های نزدیک به پوست استفاده می‌شود. ازآنجاکه در این نوع تصویربرداری بسیار مؤثر هستند برای تصویربرداری از عروق بیشتر از پروب تخت استفاده می‌شود. علاوه بر این برای تصویربرداری تاندون، پستان و تیروئید بهترین گزینه استفاده از پروب تخت است.
•        پروب منحنی: این نوع پروب که با نام منحنی یا کانوکس هم شناخته می‌شود برای تصویربرداری عمیق به کار می‌رود. هرچه عمق تصویر بیشتر باشد کیفیت آن نیز کمتر می‌شود. در این شرایط لازم است از پروب منحنی استفاده شود که شکل میدان آن تغییر می‌کند و تصویر بهتری به دست می‌آید.
•        پروب آرایه فازی: بیشترین استفاده از این نوع پروب برای بررسی شرایط مغز، قلب و شکم است. شکل میدان در این نوع پروب به‌صورت مثلثی است و پرینتر همراه آن‌ها نیز کوچک‌تر از مدل‌های قبلی است.

پروب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات سونوگرافی شناخته می‌شود و روش دیگری برای دسته‌بندی پروب‌ وجود دارد که بر اساس نوع کارکرد آن‌ است. در این روش دو نوع مکانیکی و الکتریکی وجود دارد که نوع الکتریکی عمر بیشتری دارد. پروب مکانیکی برای تصویربرداری 3 بعدی و 4 بعدی استفاده می‌شود. با وجود این که نوع الکتریکی عمر بیشتری دارد اما قابلیت ارائه تصویر آنی را ندارد یکی از ضعف‌های اساسی این نوع پروب است. با وجود این ازآنجاکه عمر بیشتری دارد در شرایطی که تصویربرداری اضطرار کمتری دارد مناسب است. علاوه بر این در طولانی‌مدت هزینه کمتری برای مراکز درمان دارد.

انواع دستگاه سونوگرافی

برای دسته‌بندی دستگاه‌های سونوگرافی روش‌های مختلفی وجود دارد. روش‌های مختلفی برای دسته‌بندی وجود دارد که در هرکدام یکی از ویژگی‌های دستگاه مبنای تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد. با وجود این معمول‌ترین روش برای دسته‌بندی دستگاه سونوگرافی قابل‌حمل بودن یا نبودن آن است. به ‌این‌ترتیب دو نوع دستگاه وجود دارد که شامل قابل‌حمل (Portable) و ثابت (Stationary) است.

دستگاه‌هایی که در کلینیک‌های دامپزشکی یا بخش مامایی استفاده می‌شود معمولاً از نوع قابل‌حمل هستند. دستگاه‌های ثابت بیشتر در بخش اورژانس مورد استفاده قرار می‌گیرند. دستگاه‌های جدیدتر نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر امکانات بیشتری در اختیار دارند. با پیشرفت مهندسی پزشکی امکان تصویربرداری دقیق‌تر به وجود آمده است. در گذشته تصاویر سونوگرافی تنها به‌صورت سیاه‌وسفید بودند.

با پیشرفت در ساخت تجهیزات سونوگرافی دستگاه‌های جدیدتری روانه بازار شدند که تصاویر آن‌ها رنگی بود. علاوه بر این دستگاه‌هایی وجود دارد که امکان تصویربرداری سه‌بعدی هم دارند. به کمک این روش برای مثال می‌توان تصویر کامل و مشخصی از جنین در اختیار داشت.

بررسی ژل سونوگرافی

ژل سونوگرافی یکی دیگر از تجهیزاتی است که در زمان تصویربرداری از آن استفاده می‌شود. این ژل پیش از تصویربرداری روی سطح موردنظر (برای مثال شکم) مالیده می‌شود و سپس به کمک پروب دستگاه اندام‌های داخلی بررسی می‌شوند. وجود این ژل ضروری است و باعث می‌شود تا متخصص تصویر صحیح و کاملی از درون بدن داشته باشد. علاوه بر این کیفیت ژل نیز مؤثر است و باید در ساخت آن از مواد باکیفیت استفاده شده باشد.

دستگاه سونوگرافی از امواج فراصوت برای تصویربرداری استفاده می‌کند و از آن جا که صوت نوعی موج مکانیکی است برای انتقال به ماده نیاز دارد. هرچقدر که ماده تراکم بیشتری داشته باشد انتقال امواج راحت است. ژل برای پروب دستگاه محیطی فراهم می‌کند تا امواج بادقت به مقصد موردنظر هدایت شوند و تصویر به‌دست‌آمده کیفیت مناسبی داشته باشد. به همین دلیل است که وجود این ژل ضروری و یکی از انواع تجهیزات سونوگرافی است.

انتخاب ژل سونوگرافی درست

همان‌طور که اشاره شد ژل تأثیر زیادی روی تصویربرداری دارد بنابراین علاوه بر انتخاب ژل باکیفیت باید نوع آن هم مناسب باهدف استفاده از آن باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مواد ویسکوزیته آن‌ها است که متخصص بر اساس نیاز از انواع مختلف استفاده می‌کند. در ادامه انواع ژل بر اساس این خاصیت بررسی شده و در هر مورد نیز توضیح داده‌ایم که برای چه نوع استفاده مناسب است.

ژل با ویسکوزیته متوسط

این نوع ژل نیز کاربردهای زیادی دارد و بیشتر در شرایطی مناسب است که بتوان به‌راحتی ژل را جابه‌جا کرد. این ماده برای سطوح بزرگ‌تر از قابل‌استفاده است و نسبت به نوع قبلی در این مورد برتری دارد. ممکن است متخصص‌های سونوگرافی که مهارت بیشتری دارند از این نوع نسبت به نوع ویسکوزیته بالا استفاده کنند زیرا روان‌تر است اما برای اینکه تصویر خراب نشود نیاز به مهارت بالا است. تعدادی از کاربردهای این ژل سونوگرافی شامل موارد زیر است:

•        سونوگرافی زنان و زایمان
•        مراقبت‌های مادر و جنین
•        سونوگرافی شکم
•        سونوگرافی DVT
•        سونوگرافی سینه

ژل با ویسکوزیته بالا

در بسیاری از موارد از این نوع ژل استفاده می‌شود به‌ویژه زمانی که نیاز به یک لایه ضخیم باشد. در بیشتر موارد نیز کارشناس‌ها ترجیح می‌دهند که ویسکوزیته بالا باشد. این نوع ژل بیشتر برای قسمت‌هایی از بدن که سطح موردنظر برای تصویربرداری کم است یا در شرایطی که نیروی جاذبه وجود دارد یا زمانی که می‌خواهید ژل را مستقیماً روی دستگاه استفاده کنید مؤثر است. موارد زیر نمونه‌هایی از کاربرد این نوع ژل است:

•        سونوگرافی تیروئید
•        سونوگرافی عروقی
•        سونوگرافی کیسه صفرا
•        سونوگرافی بیضه
•        سونوگرافی شاهرگ
•        اکوکاردیوگرافی
•        سونوگرافی کلیه
•        آمنیوسنتز
•        سونوگرافی اسکلتی عضلانی (MSK)

تهیه و فروش ژل سونوگرافی

بر اساس برند، کیفیت و مقدار ماده‌ای که تهیه می‌کنید قیمت ژل سونوگرافی متفاوت خواهد بود. همچنین ژل‌های خارجی شدیداً تحت‌تأثیر نوسانات تهیه ارز هستند و باید این مورد را در نظر داشته باشید. برای خرید ژل سونوگرافی به چند نکته توجه داشته باشید:

1- نیازسنجی کنید: در ابتدا باید مشخص شود آیا قرار است از آن استفاده عمومی داشته باشید یا برای استفاده‌های خاص آن را به کار بگیرید (برای مثال تنها برای تصویربرداری از شکم).

2- کیفیت را فراموش نکنید: همیشه مواد باکیفیت تصویر باکیفیت ارائه می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود پزشک تشخیص بهتری داشته باشد و در مقابل خدمت‌رسانی به بیمار نیز به‌صورت مناسب باشد.

3- تعداد مناسب تهیه کنید: گاهی تهیه در حجم بالا باعث می‌شود در بسیاری از هزینه‌های رفت‌وآمد و تهیه صرفه‌جویی کنید.

4- به تاریخ انقضا توجه داشته باشید: دقت کنید که ژل هنوز هم انقضا داشته باشید.

 بررسی کاغذ سونوگرافی

یکی دیگر از تجهیزات سونوگرافی نوعی کاغذ مخصوص است که از آن برای ثبت نتایج و چاپ تصویر استفاده می‌شود. به زبان ساده، کاغذ سونوگرافی که آن را با نام رول سونوگرافی هم می‌شناسند برای این استفاده می‌شود تا پس از تصویربرداری نتایج روی آن‌ها چاپ شود. این کاغذها بر اساس کاربرد و ویژگی‌هایی که دارند در نوع سیاه، سفید و رنگی هستند. علاوه بر ژل که قبلاً درباره آن توضیح داده شد، این کاغذ نیز تأثیر زیادی روی کیفیت تصاویر دارد.

درصورتی‌که تصویر باکیفیت در اختیار پزشک قرار بگیرد تشخیص بهتری دارد. اینکه از کدام نوع کاغذ استفاده کنیم در ادامه توضیح داده می‌شود. بیشتر این تجهیزات در آسیای شرقی و کشورهای کره جنوبی و ژاپن تولید می‌شود. بیشتر بازار هم در اختیار این تولیدکنندگان است اما با وجود این کیفیت محصولات آن‌ها بسیار مناسب است. شاید دلیل موفقیت این تولیدکنندگان همین کیفیت بالا باشد. 

نکاتی پیش از تهیه کاغذ سونوگرافی

زمان تهیه کاغذ سونوگرافی به چند نکته توجه داشته باشید:

1- نوع و برند کاغذ باید با دستگاه پرینتر همخوانی داشته باشد. این موضوع اهمیت زیادی دارد و اگر اشتباه کنید بخشی از سرمایه خود را هدر داده‌اید. به همین دلیل هم در انتخاب کاغذ و هم بقیه تجهیزات سونوگرافی دقت داشته باشید.

2- دومین مورد این است که هر کاغذ مناسب تصویر با رزولوشن‌های خاص است. این رزولوشن در میان مشخصات محصول وجود دارد و پیش از اینکه تهیه کنید حتماً به آن توجه داشته باشید. اگر پرینتر امکان چاپ باکیفیت بالا دارد حتماً از کاغذهای باکیفیت استفاده کنید.

3- گاهی از این تصاویر در اتاق عمل یا شرایط خاص استفاده می‌شود پس بهتر است دوام کافی داشته باشد.

4- گاهی تهیه در تعداد بالا باعث می‌شود تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. مراکز درمانی برای اینکه یکبار هزینه حمل‌ونقل پرداخت کنند می‌توانند از این روش برای تهیه محصولات استفاده کنند.

5- به هزینه کاغذ سونوگرافی توجه داشته باشید. پرداخت هزینه بیشتر برای محصول بهتر نتیجه مناسب‌تری دارد. البته منظور این نیست که هر محصول با هزینه بالاتر الزاماً کیفیت بیشتری دارد اما با وجود این، بالارفتن سطح کیفیت باعث می‌شود کاغذ سونوگرافی هزینه بیشتری هم داشته باشد.

6- از نظر کارشناس‌ها استفاده کنید: در بسیاری از شرایط در مراکز درمانی افرادی که وظیفه تهیه دارند تخصص زیادی در شناسایی مواد باکیفیت و موردنیاز مرکز ندارند. به همین دلیل برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه قبل از انتخاب با کارشناس‌های تصویربرداری مشورت کنید تا شما را راهنمایی کنند.

نتیجه‌گیری تجهیزات سونوگرافی

در این مقاله تجهیزات سونوگرافی به‌عنوان یکی از روش‌های تصویربرداری رایج در دنیای امروز بررسی شدند. از آن جا تهیه این تجهیزات نیازمند دقت است در ابتدا هرکدام از آن‌ها از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. در ادامه نیز توضیح دادیم که برای تهیه  باید چه نکاتی را در نظر داشته باشید تا با دید بهتری نسبت بهتری این تجهیزات اقدام کنید.