اسپیرومتری چیست و چه کاربردی دارد؟

امروزه برای اندازه‌گیری میزان حجم هوای دم و بازدم از دستگاه اسپیرومتری استفاده می‌شود. این دستگاه با هدف سنجش میزان اکسیژن موجود در هوای محیط و انتقال آن به بدن به منظور سوخت‌وساز و همچنین دفع دی اکسید کربن حاصل از آن کاربرد دارد. یکی از رایج‌ترین آزمایش‌ها برای بررسی عملکرد ریه در برخی بیماری‌های تنفسی، مانند آسم و آلرژی، تست اسپیرومتری است که با استفاده از این تست، می‌توان به راحتی  اختلالات عملکرد ریه بیماران را تشخیص داد و برای روند درمان اقدامات مؤثر و به موقعی را ارائه داد.

اسپیرومتری و اسپیروگرام چیست؟

همانطور که گفته شده، دستگاهی است که با استفاده از آن اندازه گیری، ظرفیت‌ها و حجم‌های ریوی صورت می‌گیرد که این عملیات انجام شده را اسپیرومتری می‌گویند و پس از آن به برگه‌ای که شاخص بر روی آن ثبت می‌شود، اسپیروگرام گفته می‌شود.

کاربرد این دستگاه

• این دستگاه برای شناسایی انواع مشکلات و بیماری‌های آلرژیک و غیر آلرژیک تنفسی همچون آسم، برونشیت مزمن، ناهنجاری قفسه سینه و بافت‌های ریوی کاربرد دارد.
• از این دستگاه همچنین برای تشخیص برخی بیماری‌های ریوی، نوع پاسخ به درمان و یا تغییرات رشد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• استفاده از آن می‌تواند یک پیش زمینه مؤثر برای اقدامات قبل از درمان در بیماران ریوی باشد.

بیماری هایی که با استفاده از اسپیرومتری تشخیص داده می شوند

برخی از بیماری هایی که به دستگاه تنفسی مربوط بوده و در نهایت، مبتلا شدن به آن ها، می تواند خطرناک باشد، با استفاده از اسپیرومتری قابل تشخیص هستند. به عنوان مثال، یکی از شایع ترین و اصلی ترین بیماری هایی که بر اساس اختلال در تنفس ایجاد می شود و به عملکرد ریه مربوط است، آسم می باشد. به همین سبب، تمامی پزشکان برای تشخیص این بیماری، از این دستگاه استفاده می کنند. از سایر بیماری هایی که می توان تشخیص داده شود،  فیبروز ریوی، بیماری انسداد ریه، آمفیزم، برونشیت مزمن، و ... می باشد.

موارد استفاده از تست اسپیرومتری

برای ارزیابی توان عملکردی ریه در موارد مختلف از آن استفاده می‌شود که نتایج حاصل از آن می‌تواند در تشخیص برخی بیماری‌های تنفسی و اقدامات به موقع برای درمان مؤثر باشد. در این موارد از این دستگاه و تست عملکرد ریه استفاده می‌گردد که عبارتند از:

1. تشخیص و شناسایی به موقع بیماری‌های تنفسی و تعیین میزان انسداد راه تنفسی
2. ممانعت از ایجاد عوارض بیماری‌های تنفسی و درمان به موقع
3. پیگیری و سیر درمان بیماری‌های تنفسی جهت ادامه درمان و یا تغییر روش در درمانهای دارویی
4. انجام معاینات پیش از استخدام برای تشخیص قابلیت‌های فردی در شغل مورد نظر
5. انجام معاینات دوره‌ای و سالانه برای بررسی وضعیت سلامت کارگران و  بیماری‌های شغلی
6. استفاده از آن می‌تواند در تغییر شغل یا محدود کردن کارگران بیمار نقش مهمی داشته باشد
7. تشخیص خطر بعضی از عمل‌های جراحی با کمک این تست یا عملکرد ریوی
8. مناسب برای انجام معاینات مخصوص افراد سیگاری
9. مناسب برای افرادي كه سابقه سرما خوردگی‌های متوالي و يا آلرژي تنفسي دارند
10. در برخی مواقع نیز از دستگاه، به منظور تشخیص زودرس بیماری‌های تنفسی مرتبط با شغل نیز استفاده می‌گردد.

حجم‌های ریوی چیست؟

با استفاده از این دستگاه می‌توان حجم‌های ریوی را که به حجم استاتیک شناخته می‌شوند اندازه‌گیری کرد. در واقع این حجم‌ها، شامل ظرفیت‌هایی از هوا است که بیمار می‌تواند آنها را به ریه خود وارد کرده و یا از آن خارج کند. مقدار باقیمانده از حجم ریه که پس از بیشترین فشار بازدم همچنان در ریه باقی می‌ماند و نیز وابسته‌های آن مثل ظرفیت کل ریه و ظرفیت عملی باقیمانده با نوع ساده قابل اندازه‌گیری نیستند. برای اندازه‌گیری آنها باید از سایر آزمون‌های عملکرد ریه نظیر روش ترقیق گاز هلیم استفاده کرد.

تست اسپیرومتری چگونه انجام می‌شود؟

در داخل دستگاه ترکیبی از گازهای هوا یا اکسیژن موجود است. از دستگاه دو لوله خرطومی خارج می‌شود که به یک دهانه سه طرفی منتهی می‌گردد. قطعه دهانی در وسط این بخش سه طرفه واقع شده است. هوای داخل اسپیرومتر از طریق یکی از لوله‌های خرطومی به نام لوله دمی در هنگام دم به داخل ریه‌ها وارد شده و از طریق لوله خرطومی دیگر به نام لوله بازدمی، هوای بازدم شده به داخل دستگاه باز می‌گردد. با هر بار انجام عمل دم و بازدم سرپوش دستگاه بالا و پایین رفته و منحنی‌های تنفسی بر روی استوانه ثبات و با استفاده از قلم مخصوص رسم می‌شود. در محل خروج لوله دمی از استوانه نیز یک دما سنج واقع شده که نمایش دهنده دمای هوای داخل دستگاه خواهد بود. لازم به ذکر است در داخل محفظه دستگاه و در محل عبور هوای بازدم شده ظرفی قرار دارد که حاوی آهک سود دار است و موجب جذب co2 ناشی از هوای بازدمی خواهد شد.

انواع دستگاه اسپیرومتری

امروزه به علت تنوع استفاده از تجهیزات، لازم است که انواع مختلف دستگاه‌ها با کاربریهای مختلف در اختیار استفاده کنندگان از محصول قرار بگیرد. به این ترتیب انواع مختلفی از دستگاه جهت مصارف مختلف ساخته شده است که از قرار زیر می‌باشد :

پلتیسموگرافی کل بدن

این نوع از دستگاه نسبت به دستگاه‌های دیگر، حجم ریه را با اندازه‌های دقیق‌تری نشان می‌دهد. برای انجام تست و اندازه‌گیری عملکرد ریه، فرد مورد نظر را داخل یک فضای کوچک قرار می‌دهند.

پنوماتاکومتر

در این مدل از دستگاه، اندازه‌گیری جریان اکسیژن از طریق تشخیص اختلاف فشار درون یک بافت سالم صورت می‌گیرد. یکی از مزایای استفاده از این دستگاه برای بیمار، استشمام هوای تازه در هنگام آزمایش است.

اسپیرومتر الکترونیکی

اندازه گیری دم و بازدم با دستگاه الکترونیکی با استفاده از مبدل‌های اولتراسونیک سرعت و یا اختلاف فشار در کانال‌های مختلف، صورت می‌گیرد. برای افزایش پاکیزگی در این دستگاه، از کانال‌های یکبار مصرف برای جریان هوا استفاده می‌شود. این دستگاه با حذف برخی خطاهای حرکت و مقاومت نسبت به سایر مدل‌ها دقت عمل بیشتری دارد.

دستگاه اسپیرومتر تشویقی

کاربرد دستگاه  تشویقی جهت بهبود عملکرد شش است.

دستگاه اسپیرومتر مشابه آسیاب بادی

این نوع به منظور سنجش ظرفیت اجباری و حیاتی شش‌ها بدون استفاده از آب، کاربرد دارد. توان اندازه گیری این نوع دستگاه از۷۰۰  تا ۱۰۰۰ میلی لیتر است. این مدل از دستگاه مشابه تانکر آب بوده و دارای وزنی بسیار سبک است. برای استفاده از این نوع می‌بایست دستگاه را به صورت افقی قرار داد.

سخن پایانی

اسپیرومتری یک آزمایش پزشکی است که حجم هوایی را که یک فرد دم یا بازدم می کند و سرعت انجام این کار را اندازه گیری می کند. معمولاً برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص بیماری‌های تنفسی مانند آسم، بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) و سایر اختلالات ریوی استفاده می‌شود. این دستگاه اغلب در یک محیط مراقبت های بهداشتی مانند مطب پزشک یا آزمایشگاه عملکرد ریوی انجام می شود و می تواند ابزار مفیدی در مدیریت و نظارت بر شرایط تنفسی باشد.

توصیه می‌کنیم برای بررسی، مقایسه و خرید  و قیمت دستگاه اسپیرومتری به فروشگاه تجهیزات پزشکی طب تولید مراجعه نمایید. این فروشگاه انواع محصولات تخصصی پزشکی را از برندهای شناخته شده و با قیمت مناسب عرضه می‌نماید.