بررسی بیماری عفونت ریه، علائم عفونت و راه حل های درمان آن

عفونت ریه زمانی رخ می‌دهد که یک میکروب خطرناک مانند یک باکتری یا ویروس وارد ریه‌ها شده و باعث آسیب به ریه شود. شدت این عارضه می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. اگرچه اکثر انواع این عفونت قابل درمان هستند و بیشتر افراد مبتلا به این بیماری خود به خود بهبود می‌یابند، اما می‌تواند به ویژه در مورد نوزادان، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری ریوی یا ضعف سیستم ایمنی بسیار خطرناک باشد. بنابراین شناسایی نوع عفونت فرد برای درمان آن مهم است. همچنین بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان ریه ممکن است علائم برخی عفونت‌های ریه را داشته باشند، بنابراین مراجعه به پزشک در مراحل اولیه از اهمیت زیادی برخوردار است.

عفونت ریه چگونه ایجاد می‌شود؟

هنگامی که مجاری ریه که هوا را به آن منتقل کرده و از آن خارج می‌کنند عفونی می‌شوند به آن برونشیت می‌گویند. معمولا عاملی که باعث برونشیت می‌شود ورود ویروس به بدن است. همچنین چنانچه ویروس به ریه‌ها یا راه‌های هوایی که به ریه‌ها منتهی می‌شود حمله کنند برونشیلیت رخ می‌دهد. برونشیلیت ویروسی بیشتر در نوزادان دیده شده است.

عفونت‌های ریوی مانند ذات‌الریه معمولا خفیف هستند؛ اما برای افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری انسداد مزمن ریه می‌توانند خطرناک باشند. در ادامه‌ به بررسی رایج‌ترین علائم عفونت ریه پرداخته و راه‌های درمانی را در صورت ابتلا بیان می‌کنیم.

علائم عفونت ریه کدام‌اند؟

علائم عفونت ریه بسته به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامت کلی فرد، منشا عفونت و غیره می‌تواند خفیف یا شدید باشد. این علائم ممکن است شبیه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا باشند اما معمولا در بازه زمانی طولانی‌تری دیده می‌شوند.

سرفه همراه با مخاط غلیط

یکی از راه‌های خلاص شدن از مخاط تولید شده ریه‌ها سرفه است. این مخاط ممکن است حاوی خون هم باشد. در بیماری برونشیت یا ذات‌الریه معمولا سرفه‌ها همراه با مخاط غلیظی هستند که رنگ آن می‌تواند متفاوت باشد:

•        روشن
•        سفید
•        سبز
•        خاکستری مایل به زرد

حتی ممکن است تا چندین هفته پس از رفع سایر علائم فرد همچنان سرفه کند.

درد قفسه سینه

درد قفسه سینه ناشی از این عفونت اغلب به صورت تیز و کوبنده است. این درد حین سرفه یا نفس عمیق تشدید می‌شود. گاهی اوقات دردهای شدیدی در ناحیه میانی و بالای کمر احساس می‌شود که این دردها نیز مربوط به عفونت ریه است.

تب یکی از نشانه‌های عفونت ریه

تب زمانی رخ می‌دهد که بدن تلاش می‌کند با عفونت مبارزه کند. دمای طبیعی بدن حدود 98.6 درجه فارنهایت معادل 37 درجه سانتی‌گراد است. در عفونت باکتریایی ریه تب ممکن است تا 40.5 درجه سانتی‌گراد افزایش یابد که خطرناک است. هر تب شدید بالای 38.9 درجه سانتی‌گراد اغلب خود منجر به بروز علائم دیگری می‌شود. از جمله:

•        تعریق
•        لرز
•        دردهای عضلانی
•        کم‌آبی بدن
•        سردرد
•        ضعف

در صورتی که تب بالای 38.9 درجه سانتی‌گراد باشد یا مدت زمان آن بیشتر از سه روز طول بکشد حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

بدن درد از دیگر علائم عفونت ریه

در صورت ابتلا به عفونت ریه ممکن است عضلات و کمردرد نیز اتفاق بیفتد که به آن میلاژی می‌گویند. گاهی اوقات ابتلا به عفونت ممکن است باعث ایجاد التهاب در ماهیچه‌ها شود که این نیز می‌تواند به بدن درد منجر شود.

آبریزش بینی

از دیگر علائم این بیماری آبریزش بینی و سایر علائم مشابه آنفولانزا مانند عطسه است.

تنگی نفس ناشی از عفونت ریه

تنگی نفس به این معنی است که بیمار احساس می‌کند نفس کشیدن دشوار است یا نمی‌تواند درست نفس بکشد. چنانچه گاهی دچار مشکل تنفسی می‌شوید حتما به پزشک مراجعه کنید.

خستگی از نشانه‌های عفونت ریه

وقتی بدن شروع به مقابله با عفونت می‌کند اغلب نوعی احساس خستگی به فرد دست می‌دهد و برای به دست آوردن مجدد انرژی باید تا می‌تواند استراحت کند.

خس خس سینه

خس خس سینه همان صدای سوت بلندی است که هنگام بازدم شنیده می‌شود. خس خس سینه نتیجه تنگ شدن یا التهاب مجاری هوایی است.

کبودی پوست و لب‌ها

به دلیل کمبود اکسیژن ممکن است رنگ پوست، لب‌ها و حتی ناخن‌ها آبی به نظر برسد.

زنگ خطر عفونت ریه با صدای تق تق در ریه‌ها

یکی از نشانه‌های بارز عفونت ریه صدای تق تق در ریه است. این صدای تق تق به کمک گوشی پزشکی به وضوح شنیده می‌شود.

علت ابتلا به عفونت ریه چیست؟

برونشیت، پنومونی و برونشیلیت سه نوع عفونت هستند که معمولا توسط ویروس یا باکتری ایجاد می‌شوند.

شایع‌ترین میکروارگانیسم‌هایی که موجب برونشیت می‌شوند عبارتند از:

•        ویروس‌هایی مانند ویروس آنفولانزا یا کرونا
•        باکتری‌هایی مانند میاکوپلاسماپنومونیه، کلامیدیا پنومونیه و بوردتلا سیاه سرفه

شایع‌ترین میکروارگانیسم‌هایی که موجب پنومونی می‌شوند عبارتند از:

•        باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک پنومونی
•        هموفیلوس آنفولانزا
•        مایکوپلاسما پنومونیه
•        ویروس‌هایی مانند ویروس آنفولانزا

در موارد نادری هم این عفونت توسط قارچ ایجاد می‌شود. عفونت قارچی در افراد زیر شایع‌تر است:

•        افراد مبتلا به بیماری سرطان
•        افراد مبتلا به ویروس HIV
•        مصرف‌کنندگان داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی 

تشخیص عفونت ریه به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

پزشک در برخورد با بیماران ریوی ابتدا تاریخچه پزشکی و علائم بالینی او را بررسی می‌کند. ممکن است در مورد فعالیت‌های اخیر بیمار مثل مسافرت یا برخورد با حیوانات نیز سوالاتی مطرح کند. سپس به بررسی علائمی مثل درجه حرارت بدن و صدای قفسه سینه می‌پردازد. راه‌های رایج برای تشخیص عفونت ریه عبارتند از:

•        تصویر برداری از قفسه سینه مثل سی تی اسکن
•        اسپیرومتری: وسیله‌ای که به کمک آن میزان و سرعت ورود هوا با هر نفس را اندازه می‌گیرند.
•        پالس اکسیمتر برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون
•        برداشتن نمونه از ترشحات یا مخاط بینی و آزمایش روی آن
•        کشت خون
•        آزمایش شمارش کامل خون (CBC)

راه‌های درمان عفونت ریه کدام‌اند؟

برای درمان عفونت باکتریایی معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود و برای عفونت قارچی ریه پزشک داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول یا وریکونازول را توصیه می‌کند. از آنجا که آنتی‌بیوتیک‌ها روی عفونت‌های ریه ویروسی مانند ریه کورنایی تاثیری ندارد، باید منتظر بمانید تا بدن به تنهایی با عفونت مقابله کند. در عین حال می‌توانید با درمان‌های خانگی به بدن خود کمک کنید:

•        برای کاهش تب استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید.
•        آب زیاد بنوشید.
•        چای داغ با عسل و زنجبیل میل کنید.
•        مرتبا غرغره آب و نمک انجام دهید.
•        تا حد امکان استراحت کنید.
•        سعی کنید هوا را مرطوب نگه دارید مثلا با استفاده از دستگاه‌ بخور.
•        داروهای تجویز شده را تا انتهای بیماری مصرف کنید.

در مواردی که عفونت ریه شدید است، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید. چنانچه در طول دوره درمان دچار مشکل تنفسی شدید، درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و تنفسی انجام می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به طور کلی اگر این عفونت درمان نشود خطرناک است. اگر مدت زمان سرفه بیش از سه هفته طول کشید و یا در صورت بروز مشکل تنفسی باید به پزشک مراجعه شود.

تب بسته به سن افراد معانی مختلفی دارد. می‌توانید دستورالعمل زیر را در این مورد دنبال کنید:

تب نوزادان و احتمال عفونت ریه

در صورتی که هریک از شرایط زیر را در نوزاد مشاهده کردید برای بررسی احتمال عفونت ریه به پزشک مراجعه کنید.

•        کمتر از 3 ماه با دمای بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد).
•        بین 3 تا 6 ماه با تب بالاتر از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتی‌گراد) و دارای رفتارهای غیر معمول مثلا بی‌حالی یا ناراحتی.
•        بین 6 تا 24 ماه با تب بیش از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتی‌گراد) برای بیش از 24 ساعت.

تب کودکان و احتمال عفونت ریه

در صورتی که علائم زیر را کودکان مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:

•        تب بالای 102.2 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتی‌گراد)
•        بی حالی یا تحریک پذیری به همراه استفراغ مکرر یا سردرد شدید
•        تب به مدت بیشتر از سه روز
•        ابتلا به یک بیماری جدی یا ضعف سیستم ایمنی
•        سفر به کشورهای خارجی

تب بزرگسالان و و احتمال عفونت ریه

در صورتی که به وسیله تب سنج دمای بدنتان را اندازه گیری کردید و بیش از 103 درجه فارنهایت (39.4 درجه سانتی‌گراد) است، بیش از سه روز است که تب دارید، یک بیماری جدی یا ضعف سیستم ایمنی ضعیف دارید، یا اخیراً به یک کشور در حال توسعه سفر کرده‌اید به سرعت به اورژانس مراجعه کرده و درمان‌های اورژانسی را شروع کنید. یا اگر تب همراه با علائم زیر بود حتما به پزشک مراجعه کنید:

•        گیجی و منگ شدن
•        مشکل تنفسی
•        گرفتگی گردن
•        درد قفسه سینه
•        تشنج
•        استفراغ مداوم
•        ضایعات پوستی غیر معمول
•        توهمات
•        گریه مداوم در کودکان

اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید و دچار تب، تنگی نفس یا سرفه همراه با خون شده‌اید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.

جلوگیری از عفونت ریه

نمی‌توان از همه انواع عفونت ریه پیشگیری کرد اما می‌توان با رعایت نکات زیر خطر ابتلا به آن را به حداقل رساند:

•        دست‌های خود را مرتب بشویید.
•        از دست زدن به صورت و دهان اجتناب کنید.
•        از استفاده از ظروف و غذا یا نوشیدنی مشترک با افراد دیگر خودداری کنید.
•        از قرار گرفتن در مکان‌های شلوغی که ویروس به راحتی قابل انتقال است خودداری کنید.
•        خودداری از مصرف دخانیات
•        برای جلوگیری از عفونت آنفولانزا هر سال واکسن آنفولانزا بزنید.
•        در صورت سابقه ابتلا به کرونا و داشتن ریه کرونایی، دستورالعمل‌های لازم برای جلوگیری از عوارض بعدی و گسترش عفونت ریه را انجام دهید.

برای کسانی که در معرض خطر بیشتری هستند، بهترین راه برای جلوگیری از ذات‌الریه باکتریایی، یکی از دو واکسن زیر است:

•        واکسن پنوموکوک مزدوج PCV13
•        واکسن پنوموکوک پلی ساکارید PPSV23

این واکسن‌ها در موارد زیر توصیه می‌شوند:

•        نوزادان
•        بزرگسالان مسن
•        افرادی که سیگار می‌کشند
•        کسانی مبتلا به بیماران زمینه‌ای هستند

کلام آخر

همانطور که در این مقاله بیان شد عفونت ریه علائمی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا دارد با این تفاوت که ممکن است شدیدتر و طولانی‌تر باشد. ما در این مقاله سعی کردیم با ارائه اطلاعات کاملی از عفونت ریه، علائم، علل، روش تشخیص و درمان آن به شما عزیزان کمک کنیم تا در صورت بروز علائم بتوانید به راحتی آن را تشخیص داده و به سرعت شروع به درمان کنید.