قند خون پایین چیست؟ علائم، عوارض و روش های درمان قند خون پایین

هیپوگلیسمی یا قند خون پایین وضعیتی است که در آن سطح قند خون (گلوکز) شما کمتر از حد استاندارد است. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن شماست و کاهش آن موجب ضعف، بی‌حالی و حتی بیهوشی می‌شود. هیپوگلیسمی یا افت قند خون اغلب با درمان دیابت مرتبط است. اما سایر داروها و شرایط مختلف می‌توانند باعث کاهش قند خون در افرادی شوند که دیابت ندارند. در ادامه این مطلب به این عناوین در این رابطه می‌پردازیم:

• از کجا بفهمیم قند خون پایین است؟
• علائم 
• عوامل
• عوارض قند خون پایین
• درمان خانگی و تست قند خون
• سخن پایانی

از کجا بفهمیم قند خون پایین است؟

برای بسیاری از افراد، قند خون ناشتا 70 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 3.9 میلی مول در لیتر (mmol/L) یا کمتر باید به‌عنوان هشداری برای هیپوگلیسمی عمل کند. هیپوگلیسمی نیاز به درمان فوری دارد. روش درمان قند خون پایین شامل بازگرداندن سریع قند خون به محدوده استاندارد یا با غذا یا نوشیدنی با قند بالا یا با دارو است. درمان طولانی‌ مدت نیاز به شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی دارد.

پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت اطلاعات کامل درباره میزان نرمال قند خون مقاله میزان قند خون باید چند باشد؟ را در مجله طب تولید مطالعه فرمایید.

علائم قند خون پایین

اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، علائم و نشانه‌های هیپوگلیسمی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• رنگ‌ پریده
• لرزش
• تعریق
• سردرد
• گرسنگی یا حالت تهوع
• ضربان قلب نامنظم یا سریع
• خستگی
• تحریک‌پذیری یا اضطراب
• مشکل در تمرکز
• سرگیجه یا سبکی سر
• گزگز یا بی‌حسی لب، زبان یا گونه

همان‌طور که هیپوگلیسمی شدیدتر می‌شود، علائم و نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر شود:

• سردرگمی، رفتار غیر عادی یا هر دو، مانند ناتوانی در انجام وظایف معمول
• از دست دادن هماهنگی
• لکنت زبان
• تاری دید یا دید تونلی
• کابوس اگر زمان خواب

هیپوگلیسمی شدید ممکن است باعث موارد زیر شود:

• عدم پاسخگویی (از دست دادن هوشیاری)
• تشنج

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد:

• شما علائم هیپوگلیسمی را دارید و دیابت ندارید
• دیابت دارید و هیپوگلیسمی به درمان پاسخ نمی‌دهد، مانند نوشیدن آب‌میوه یا نوشابه‌های معمولی (غیر رژیمی)، خوردن آب‌نبات، یا مصرف قرص‌های گلوکز

باید به کسی که دیابت دارد و علائم هیپوگلیسمی شدید دارد یا هوشیاری خود را از دست داده است، کمک اضطراری کنید.

عوامل قند خون پایین

هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون (گلوکز) شما برای ادامه فعالیت‌های بدن بسیار پایین می‌آید. دلایل متعددی وجود دارد که باعث این اتفاق می‌شود. شایع‌ترین دلیل کاهش قند خون، عوارض جانبی داروهایی است که برای درمان دیابت استفاده می‌شود.

علت قند خون پایین در افراد با دیابت

اگر دیابت دارید، ممکن است مصرف بیش‌ از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت باعث کاهش بیش‌ از حد قند خون و باعث هیپوگلیسمی ‌شود. اگر بعد از مصرف دوز معمولی داروهای دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید یا بیشتر از حد معمول ورزش کنید، هیپوگلیسمی ممکن است رخ دهد.

علت قند خون پایین در افراد بدون دیابت

هیپوگلیسمی در افراد بدون دیابت بسیار کمتر است. علل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروها. مصرف تصادفی داروهای دیابت خوراکی دیگران یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی است. سایر داروها می‌توانند باعث هیپوگلیسمی شوند، به‌ویژه در کودکان یا افراد مبتلا به نارسایی کلیه. یک نمونه از این داروها کینین است که برای درمان مالاریا استفاده می‌شود.
• نوشیدن بیش‌ازحد الکل. نوشیدن زیاد بدون خوردن غذا می‌تواند مانع از ترشح گلوکز کبد از ذخایر گلیکوژن به جریان خون شود. این امر می‌تواند منجر به هیپوگلیسمی ‌شود.
• برخی از بیماری‌های بحرانی. بیماری‌های شدید کبدی مانند هپاتیت یا سیروز شدید، عفونت شدید، بیماری کلیوی و بیماری قلبی پیشرفته می‌توانند باعث هیپوگلیسمی شوند. اختلالات کلیوی همچنین می‌تواند بدن شما را از دفع مناسب داروها باز دارد. تجمع داروهایی که سطح قند خون را کاهش می‌دهند، باعث می‌شوند سطح گلوکز تغییر کند.
• گرسنگی طولانی‌ مدت. هیپوگلیسمی می‌تواند با سوء تغذیه و گرسنگی رخ دهد؛ زمانی که شما غذای کافی دریافت نمی‌کنید و ذخایر گلیکوژن مورد نیاز بدن شما برای تولید گلوکز مصرف می‌شوند. یک اختلال تغذیه‌ای به نام بی‌اشتهایی عصبی یکی از نمونه‌های بیماری است که می‌تواند باعث کاهش قند خون و منجر به گرسنگی طولانی‌ مدت شود.
• تولید بیش‌ از حد انسولین. یک تومور نادر پانکراس (انسولینوما) می‌تواند باعث تولید بیش‌ از حد انسولین در شما شده و در نتیجه هیپوگلیسمی ایجاد شود. سایر تومورها نیز می‌توانند منجر به تولید بیش‌ از حد مواد شبه انسولین شوند. سلول‌های غیر معمول پانکراس که انسولین تولید می‌کنند، می‌توانند منجر به ترشح بیش‌ از حد انسولین و باعث هیپوگلیسمی شوند.
• کمبودهای هورمونی. برخی از اختلالات غده فوق کلیوی و تومور هیپوفیز می‌تواند منجر به مقدار ناکافی هورمون‌های خاصی شود که تولید گلوکز یا متابولیسم را تنظیم می‌کنند. کودکان اگر هورمون رشد بسیار کمی داشته باشند، ممکن است دچار هیپوگلیسمی شوند.

عوارض قند خون پایین چیست

هیپوگلیسمی درمان‌نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• تشنج
• کما
• مرگ
• سرگیجه و ضعف
• آسیب مغزی
• تصادفات وسایل نقلیه موتوری
• خطر بیشتر زوال عقل در افراد مسن

درمان خانگی قند خون پایین

اگر با علائم قند خون پایین آشنا شوید، می‌توانید هیپوگلیسمی را قبل از کاهش بیش‌ از حد قند خون شناسایی کنید و به درمان خانگی قند خون بپردازید. بررسی مکرر سطح قند خون با دستگاه تست قند خون به شما اطلاع می‌دهد که چه زمانی پایین می‌آید.

از کجا بفهمیم قند خون پایین است؟ یک مانیتور مداوم قند (CGM) گزینه خوبی برای برخی افراد است. یک CGM یک سیم کوچک دارد که در زیر پوست قرار داده‌ شده است که می‌تواند قرائت گلوکز خون را به گیرنده ارسال کند. اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، برخی از مدل‌های CGM با زنگ هشدار به شما هشدار می‌دهند.

برخی از پمپ‌های انسولین با CGMها ادغام شده‌اند و می‌توانند تحویل انسولین را زمانی که سطح قند خون خیلی سریع کاهش می‌یابد برای جلوگیری از هیپوگلیسمی متوقف کنند. مطمئن شوید که همیشه یک کربوهیدرات سریع الاثر مانند آبمیوه، آب‌نبات سفت یا قرص‌های گلوکز همراه خود داشته باشید تا بتوانید کاهش سطح قند خون را قبل از اینکه به‌طور خطرناکی پایین بیاید درمان کنید.

در هنگام تهیه دستگاه تست قند خون باید به چه نکاتی توجه نماییم؟

سخن پایانی

هنگامی که قند خون پایین می‌آید، خوردن وعده‌های غذایی کوچک مکرر در طول روز یک درمان فوری برای کمک به جلوگیری از کاهش بیش‌ از حد سطح قند خون است. با این‌ حال، این رویکرد به‌عنوان یک استراتژی بلند مدت توصیه نمی‌شود. برای شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی با پزشک خود همکاری کنید

برای درمان خانگی از برنامه مدیریت دیابت که شما و به همراه پزشک خود تهیه‌ کرده‌اید پیروی کنید. اگر داروهای جدید مصرف می‌کنید، برنامه غذایی یا دارویی خود را تغییر می‌دهید، یا ورزش جدیدی اضافه می‌کنید، با پزشک خود در مورد اینکه از کجا بفهمید قند خون پایین است و چگونه این تغییرات ممکن است بر مدیریت دیابت و خطر کاهش قند خون شما تأثیر بگذارد، صحبت کنید.

طب تولید ارائه‌ دهنده انواع دستگاه قند خون است که توسط آن می‌توان قند خون را کنترل و از افت فشارخون جلوگیری کرد.